YAŞAYAN MİRAS VE KÜLTÜREL ETKİNLİKLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Geleneksel Tulum Yapımı ve İcrası

Tulum, Kuzeydoğu Anadolu’da yaygın olarak icra edilen nefesli bir halk çalgısıdır. Dünyada benzer örnekleri bulunan tulum; kuzu, koyun veya oğlak derisinden yapılır. Tulum çalgısı; deri, ağızlık (dudula), nav, dillik, analık, olmak üzere beş ayrı bölümden oluşmaktadır.

Tulum yapımında kullanılacak deri suyla karışık ateş külünde 2-3 gün bekletilerek tüylerin dökülmesi sağlanır ve tabaklama işlemi yapıldıktan sonra baş tarafı, ön ayaklar dışarıda kalacak şekilde ve arka kısmı içeri gelecek şekilde tersten sıkıca bağlanır. Sağ ön ayak kısmına dudula yani ağızlık bağlanır ve şişirilip asılarak kurumaya bırakılır.  Kuruduktan sonra sürekli yumuşak kalması ve çatlamaması için fındık, badem yağı veya gliserin sürülür. Daha sonra sol ön ayak kısmına bir oluk atılır. Bu kısma 'nav' denir. Genellikle şimşir ağacından yapılır. Nav kısmı analık ve dillik adı verilen ve ezginin elde edildiği bölümleri taşıyan kısmıdır. Navın oluk kısmına analık adı verilen iki adet kamış, iki sıra halinde, delikler aynı hizaya gelecek şekilde düzgünce yerleştirilir. Yan yana olan bu deliklerden çıkan seslerin aynı ayarda olması gerekir. Dillik, analığın içine girecek kalınlıkta, iyice kurumuş kamışın boğum yerinden, bir ucu açık diğer ucu kapalı kalacak şekilde kesilerek oluşturulur.

Tulum çalarken çalgı koltuk altına gelecek şekilde yerleştirilir. Tulum icrasında ilk olarak ağızlıktan hava üflenerek derinin içi tamamen hava ile doldurulur. Hava, nav bölümünün içinde bulunan dillere ulaşarak sesin oluşması sağlanır. İcracı iki elini de nav kısmında kullanır. Kamışlarda bulunan delikler üzerinde parmakların titretilmesiyle değişik sesler elde edilir.

Tulum; düğün, bayram ve çeşitli eğlencelerde çalınan ve yöre halkının en önemli halk danslarından horonun vazgeçilmezi olan önemli bir halk çalgısıdır.

Geleneksel Tulum Yapımı ve İcrası, 2024 yılında Kuzey Makedonya ve Türkiye adına UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesine kaydedilmiştir.

  • tulum 1.png
  • tulum 2.png
  • tulum 3.png
  • tulum 4.png
  • tulum 5.png