YAŞAYAN MİRAS VE KÜLTÜREL ETKİNLİKLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Sedef Kakma Sanatı

Sedef kakma sanatı; ahşap üzerinde çeşitli formlarda açılan yuvalara sedef parçalarının kakılmasıyla yapılan bir ahşap bezeme sanatıdır. Sedef, istiridye ve midye gibi bazı deniz hayvanı olan yumuşakçaların kabuklarının iç tabakasını oluşturan çok renkli, sert, fosforik özellikli bir maddedir. Sedef, yüzyıllardır parlaklığı ve dayanıklılığı nedeniyle zanaatkârlar tarafından dekoratif sanatlarda kullanılmaktadır.

Sedef kakmacılık işine “sedefkarlık”, sedef kakma yapan ustaya “sedefkâr” denilmektedir. Sedefkarlıkta bezeme amaçlı kullanılan başlıca malzemeler; beyaz okyanus sedefi, göl ve nehirlerden elde edilen mat beyaz tatlı su sedefi, yeşil-mavi tonlu arusek sedef, boynuz, kaplumbağa kabuğu (bağa), fildişi, kemik ve fileto (üst üste ahşap benzeri malzemelerin yanlamasına kesilmesiyle elde edilir.) Sözü edilen bu tür malzemeler, kontrast yaratması için koyu renkli ahşaba uygulanmaktadır. Bu nedenle sedefkarlıkta abanoz, ceviz ya da maun gibi ahşaplar kullanılır. Bu ahşaplar üzerine çizilen motiflere biçimlendirilen sedefler ve motif çevrelerine açılan kanallara altın, gümüş, pirinç ya da bu renklerde madeni teller kakılmak suretiyle bezemeler oluşturulur. Geometrik, çiçek ve kaligrafik motifler süsleme için sıklıkla kullanılır. Son aşamada ise ince eğe ve zımpara ile tüm yüzey pürüzsüz hale getirilir ve özel bir cilalama işlemine tabi tutulur.

Yüzyıllardır Anadolu insanının ustalığını ve zevkini yansıtmaya devam eden sedef kakma sanatı, iç mimari unsurlarında uygulandığı gibi baston, ayna, takunya, çerçeve, mumluk, tarak, tavla takımı, masa, sandalye, koltuk gibi günlük eşyalara ve turistik ürünlere de uygulanan önemli bir geleneksel el sanatımızdır.

“Sedef Kakma Sanatı” 2023 yılında Türkiye ve Azerbaycan adına UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesine kaydedilmiştir. 

  • Photo TR02 Mother of Pearl Motifs1.jpg
  • Photo TR03.jpg
  • Photo TR04 Quran Reading Desk.jpg
  • Photo TR05 Master Bülent Fıstıkçı practicing Mother of Pearl Inlay in Golden Hands Festival1.jpg